آشنایی با آب اکسیژنه 35 درصد
آب اکسیژنه ۳۵ درصد، محلول غلیظی از هیدروژن پراکسید (H₂O₂) با غلظت ۳۵ درصد وزنی-وزنی است. یعنی در هر ۱۰۰ گرم از این محلول، ۳۵ گرم هیدروژن پراکسید و ۶۵ گرم آب وجود دارد. این غلظت بسیار بالاتر از آب اکسیژنه‌های معمولی با غلظت های پایین‌تر (مثلاً ۳%) است که در مصارف خانگی یافت می‌شوند.
آب اکسیژنه 35 درصد چه خواص و ویژگی هایی دارد؟
اکسید کننده قوی :
هیدروژن پراکسید یک عامل اکسید کننده قوی است. این خاصیت آن را برای واکنش‌های مختلف شیمیایی و کاربردهای صنعتی مفید می‌کند. در غلظت ۳۵ درصد، این خاصیت به شدت برجسته است.
ناپایدار :
هیدروژن پراکسید در غلظت‌های بالا، به ویژه در حضور نور، گرما، و یا کاتالیزورها، به سرعت تجزیه می‌شود و به آب و اکسیژن تبدیل می‌شود. این تجزیه با آزادسازی انرژی همراه است. به همین دلیل، محلول‌های غلیظ H₂O₂ به طور معمول در ظروف تیره و در دمای پایین نگهداری می‌شوند.
سمی نیست ولی خطرناک :
اگرچه هیدروژن پراکسید در غلظت‌های کم سمی نیست، اما در غلظت‌های بالا می‌تواند باعث آسیب به بافت‌ها شود. تماس مستقیم با پوست یا چشم می‌تواند باعث سوختگی شود. بلع آن نیز می‌تواند خطرناک باشد.
کاربردهای آب اکسیژنه 35 درصد
-
ضد عفونی کننده در محیط‌های پزشکی و آزمایشگاهی :
محیط‌های پزشکی و آزمایشگاهی به دلیل احتمال وجود میکروب‌ها، ویروس ها و سایر عوامل بیماری‌زا، نیاز به ضدعفونی‌کننده‌های قوی دارند. آب اکسیژنه ۳۵ درصد به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی بالا، می‌تواند به سرعت و به طور موثر این عوامل بیماری‌زا را از بین ببرد.
مثال : برای ضدعفونی کردن سطوح، تجهیزات و ابزارهای پزشکی، از محلول رقیق شده آب اکسیژنه ۳۵ درصد استفاده می‌شود. همچنین، در آزمایشگاه ها برای استریل کردن ظروف شیشه‌ای و حذف آلودگی‌های آلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نکته مهم : غلظت بالای آب اکسیژنه ۳۵ درصد می‌تواند برای بافت‌های بدن مضر باشد، بنابراین استفاده از آن برای ضدعفونی کردن زخم‌ها یا پوست توصیه نمی‌شود، مگر با دستور و نظارت پزشک.
-
پاک کننده برای از بین بردن مواد آلی و لکه ها در صنایع :
در بسیاری از صنایع (مانند صنایع غذایی، نساجی، و کاغذسازی)، مواد آلی و لکه‌ها می‌توانند مشکل‌ساز باشند. آب اکسیژنه ۳۵ درصد می‌تواند این مواد را اکسید کرده و از بین ببرد.
مثال : در صنایع غذایی، برای پاک کردن ماشین‌آلات و تجهیزات از بقایای مواد غذایی و جلوگیری از رشد باکتری‌ها استفاده می‌شود. در صنایع نساجی، برای سفید کردن پارچه ها و از بین بردن لکه ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنایع کاغذسازی، برای سفید کردن خمیر کاغذ و حذف رنگ‌ها استفاده می‌شود.
نکته مهم : استفاده از آب اکسیژنه ۳۵ درصد در صنایع باید با رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و استفاده از تجهیزات محافظتی مناسب انجام شود.
-
تولید اکسیژن در برخی فرآیندهای صنعتی :
آب اکسیژنه در حضور کاتالیزورها به آب و اکسیژن تجزیه می‌شود. این واکنش می‌تواند برای تولید اکسیژن در مقیاس صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.
مثال : در برخی سیستم‌های تولید اکسیژن برای استفاده در بیمارستان‌ها، زیردریایی‌ها، و یا در فرآیندهای صنعتی که نیاز به اکسیژن خالص دارند، از تجزیه آب اکسیژنه استفاده می‌شود.
نکته مهم : این فرآیند باید در شرایط کنترل شده و با استفاده از کاتالیزورهای مناسب انجام شود.
-
کاربرد های خاص آزمایشگاهی در واکنش های شیمیایی :
آب اکسیژنه ۳۵ درصد به عنوان یک عامل اکسیدکننده قوی، در بسیاری از واکنش‌های شیمیایی در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مثال : در سنتز ترکیبات آلی، برای اکسید کردن الکل‌ها به آلدئیدها یا کتون‌ها، یا برای اکسید کردن سولفیدها به سولفوکسیدها یا سولفون‌ها استفاده می‌شود. همچنین، در تجزیه نمونه‌ها برای تعیین مقدار فلزات سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نکته مهم : استفاده از آب اکسیژنه ۳۵ درصد در واکنش‌های شیمیایی نیاز به دانش و تجربه کافی دارد و باید با رعایت اصول ایمنی انجام شود.
-
در درمان‌های پزشکی (با احتیاط) به عنوان درمان موضعی :
در غلظت های بسیار پایین (معمولاً کمتر از ۳٪)، آب اکسیژنه می‌تواند به عنوان یک ضدعفونی‌کننده موضعی برای تمیز کردن زخم‌ها و بریدگی‌های کوچک استفاده شود.
مثال : استفاده از محلول رقیق آب اکسیژنه برای شستشوی دهان و گلو در موارد التهاب لثه یا عفونت‌های دهانی.
نکته مهم : استفاده از آب اکسیژنه ۳۵ درصد برای درمان‌های پزشکی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. غلظت بالای آن می‌تواند باعث آسیب جدی به بافت‌ها شود. همیشه باید از محلول‌های رقیق شده و تحت نظر پزشک استفاده شود.
خطرات آب اکسیژنه 35 درصد
کار با آب اکسیژنه ۳۵ درصد باید با تجهیزات ایمنی مناسب (مانند دستکش، عینک ایمنی، و لباس محافظ) انجام شود. قرار گرفتن در معرض این محلول غلیظ می‌تواند باعث آسیب جدی به پوست، چشم، و ریه‌ها شود. همچنین باید از مخلوط کردن آن با مواد شیمیایی دیگر خودداری شود، زیرا می‌تواند واکنش‌های خطرناکی ایجاد کند.