کربنات چیست؟
کربنات در شیمی به نمک اسید کربنیک گفته می شود که یک مولکول با ساختار CO3 در آن وجود دارد. فرآیند کربناسیون یعنی افزایش غلظت یون کربنات یا بی کربنات در آب که سبب تولید آب کربناته می شود.
همچنین کربنات در علم زمین شناسی، کربنات به معادن کربنات مانند سنگ های کربنات کلسیم اطلاق می شود.
این سنگ ها دارای انواع بسیار زیادی بوده که معمولا از طریق رسوب ایجاد می شوند.
رایج ترین انواع سنگ های کربناته، کلسیت یا همان کربنات کلسیم با فرمول شیمیایی CaCO3، سنگ آهک یا لایم استون، کربنات منیزیم، کربنات آهن، کربنات پتاسیم، کربنات سدیم هستند.
کاربرد کربنات ها
کربنات ها بسیار در صنایع پر کاربرد هستند. از جمله مصارف آن عبارت است از :
- تولید سیمان
- هیدروکسید کلسیم
- لعاب سرامیک و آهک زنده
- صنعت کاغذ سازی
ساختار شیمیایی کربنات
یون کربنات ساده ترین فرم آنیون اکسیژن کربن است که فقط حاوی اتم های اکسیژن و کربن با ساختار سه ضلعی مسطح است.
شارژ الکتریکی آن -2 بوده و یک باز مزدوج بی کربنات است. ساختار لوئیس یون کربنات از دو باند ساده و بلند اتم اکسیژن با بار الکتریکی منفی و یک باند دوبل کوتاه اکسیژن خنثی تشکیل می شود.
انواع کربنات
- کربنات سدیم
- کربنات کلسیم
- کربنات منیزیم
- کربنات باریم
- کربنات استرانسیوم
- کربنات پتاسیم
قابلیت انحلال پذیری کربنات ها
از میان کربنات ها کربنات سدیم، پتاسیم و آمونیوم قابلیت انحلال پذیری دارند و در آب حل می شوند. این کربنات ها در اثر واکنش با ماده اسید کلریدریک، دی اکسید کربن آزاد می کنند. سایر کربنات ها در آب تجزیه می شوند و دی اکسید کربن آزاد می کنند جز کربنات های فلزهای قلیایی که در اثر گرم شدن پایداری خود را حفظ می کنند و تجزیه نمی شوند.
مهم ترین کربنات ها
کربنات کلسیم
این محصول دارای فرمول شیمیایی CaCO3 است و یکی از فراوان ترین کانی های موجود در طبیعت می باشد.این کربنات دارای انواع مختلفی مانند گچ، سنگ آهک، دولومیت و کلسیت است. کلسیم کربنات نوع سنگ رسوبی و از نمک های کربنات محسوب می شود.
کربنات سدیم
کربنات سدیم با فرمول شیمیایی Na2CO3 از ترکیب سدیم با کربنیک اسید تولید می شود. از این ماده به عنوان سختی گیر در تولید پودر های شوینده استفاده می شود.
کربنات منیزیم
نمکی غیر آلی سفید رنگ با فرمول شیمیایی MgCO3 است. این ماده اشکال قلیایی و هیدراته دارد که معروف ترین آن مگنزیت است. این ماده در تولید خمیر دندان، محصولات آرایشی و بهداشتی و فوم آتش نشانی استفاده می شود.
کربنات پتاسیم
کربنات پتاسیم ماده ای غیر آلی با فرمول مولکولی K2CO3 است که نمکی سفید رنگ و محلول در آب است. این ماده در تولید شیشه و صابون سازی کاربرد دارد.